Ζάππας

Όνομα οικογένειας αγωνιστών και εθνικών ευεργετών από τη Βόρεια Ήπειρο. 1. Ευάγγελος (Λάμποβο, Βόρεια Ήπειρος 1800 – Μπροστένι, Ρουμανία 1865). Καταγόταν από οικογένεια εμπόρου, αλλά από 13 ετών κατατάχθηκε στον στρατό του Αλή πασά. Όταν έγινε 20 ετών έσπευσε να συμμετάσχει στον αγώνα των Σουλιωτών, που πολεμούσαν υπέρ του Αλή κατά των σουλτανικών στρατευμάτων, και αναγνωρίστηκε σύντομα ως πρωτοπαλίκαρο του Μάρκου Μπότσαρη. Συμμετείχε σε πολλές μάχες και μετά τη συνθηκολόγηση του Σουλίου κατέφυγε στο Μεσολόγγι, όπου πολέμησε υπό τις διαταγές του αδελφού του Κώστα, του Νικολάου Ζέρβα, του Βεΐκου, του Πανουργιά και του Γκούρα· για τις ανδραγαθίες του προήχθη σε ταξίαρχο (1824). Μετά την απελευθέρωση, ο Ζ. εγκατέλειψε τους τίτλους και τα αγροκτήματα που είχε αποκτήσει και κατευθύνθηκε στη Βέροια και ύστερα στο Βουκουρέστι, όπου σε λίγα χρόνια έγινε ένας από τους μεγαλύτερους γαιοκτήμονες της Ρουμανίας. Το 1856 διέθεσε 400 μετοχές ατμοπλοϊκής εταιρείας προκειμένου να διοργανώνονται στην Αθήνα ετήσιες εκθέσεις με σκοπό να παρουσιάζουν την πρόοδο της χώρας στη γεωργία και στη βιομηχανία. Επιστάτης της δωρεάς θα ήταν η Επιτροπή των Ολυμπίων, καθώς ο Ζ. είχε οραματιστεί και την αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων. Στην επιτροπή αυτή κληροδότησε με τη διαθήκη το σύνολο της ακίνητης περιουσίας του στη Ρουμανία, με την υποχρέωση να διαθέσει τα ανάλογα ποσά για την οργάνωση εκθέσεων και τη βράβευση των καλύτερων ελληνικών προϊόντων. Η περιουσία που κληροδότησε για τον σκοπό αυτόν εκτιμήθηκε την εποχή εκείνη γύρω στα 6.000.000 δρχ. 2. Κωνσταντίνος (Λάμποβο, Βόρεια Ήπειρος 1812 – Μαντόν, Γαλλία 1892). Εξάδελφος του Ευάγγελου. Εικοσαετής περίπου έφτασε στη Ρουμανία, ύστερα από πρόσκληση του εξαδέλφου του, του οποίου έγινε βοηθός και συνεργάτης στις διάφορες επιχειρήσεις του. Ο Ευάγγελος άφησε σε αυτόν την επικαρπία της περιουσίας και την εκτέλεση της διαθήκης του. Φρόντισε για την ανέγερση του καταστήματος των Ολυμπίων, του γνωστού Ζαππείου που το θεμελίωσε (1874) ο Γάλλος αρχιτέκτονας Μπουλανζέ και το περάτωσε (1888) ο Θεόφιλος Χάνσεν. Ο Κωνσταντίνος δεν περιορίστηκε στην εκτέλεση των επιθυμιών του εξαδέλφου του, αλλά διέθεσε και ο ίδιος μεγάλα ποσά για εθνικούς σκοπούς. Το 1875 ίδρυσε το Ζάππειο Παρθεναγωγείο στην Κωνσταντινούπολη, ανήγειρε εκπαιδευτήρια στο Λάμποβο, στη Λέκλη, στην Αδριανούπολη, στις Φερές, στην Πρεμετή, στη Δρόβιανη, στους Φιλιάτες και κληροδότησε σημαντικό ποσό για την εκπαίδευση γεωπόνων στις σχολές της Ευρώπης. Άφησε στο ελληνικό κράτος την περιουσία του, την οποία αποτελούσαν θεσσαλικά, κυρίως, κτήματα. Άγαλμα του εθνικού ευεργέτη Ευάγγελου Ζάππα. Το Ζάππειο Μέγαρο χτίστηκε από τον Κωνσταντίνο Ζάππα, ως εκτέλεση της διαθήκης του Ευάγγελου Ζάππα, για τη στέγαση εκθέσεων, οργάνωση συνεδρίων και παρεμφερών εκδηλώσεων.